Kadına Yönelik Şiddet: "İyi Hal İndirimi" ve Hukuk Sisteminin Ataerkil Yapısına Yönelik İnceleme
Şiddet, son zamanlarda çokça duyduğumuz, gördüğümüz ve dile getirdiğimiz bir kavram olarak günlük hayatımızda yer edinmiştir. Her ne kadar kabul edilemeyen bir durum olsa da sosyal medyada, yaşadığımız yerde veya rastgele geçtiğimiz bir sokakta kadına karşı yapılan şiddete denk gelmişizdir. Denk gelişlerimiz arttıkça maalesef bu olaylar artık kanıksadığımız bir durum haline gelmiştir (Yayak, 2020, s. 2741). Kadına yönelik şiddetin kaynağında, ataerkil toplumlarda hâkim olan kadınların aleyhine olarak kadın-erkek eşitsizliği ve erkeklerin üstünlüğü yatar. Fiziksel olarak kadınlardan daha güçlü olan erkeklere ataerkil toplumlarda dayatılan “evin reisi” gibi tanımlamalarla erkek üstünlüğünün kabul edilmesi, erkeklerde bulunan bu gücün kadınlar üzerinde şiddet olarak gösterilmesine yol açmıştır. Kadına yönelik şiddetin yalnızca fiziksel değil psikolojik, cinsel ve ekonomik gibi boyutları da vardır (Yayak, 2020, s. 2742). “Dayak, öldürme, işkence, zorla evlendirme, namus cinayetleri, tecavüz ve kadın sünnetinden borca karşılık çalıştırma, fahişeliğe zorlama, eve kapatma, onurunu kırma ve yoksullaştırma” (Bayrak, 2010, s. 33) şiddetin farklı şekillerde uygulanmasıdır. Kadına yönelik şiddetin yapı taşları devlet, toplum veya bireylerdir. Şiddet mekânsal anlamda kamusal alanlarda ya da ev içerisinde görülebilir (Bayrak, 2010, s. 33). Dolayısıyla ataerkil toplumlarda yaşayan kadınların sadece kendilerine dayatılan “namus” kavramı çerçevesinde davranmadıkları takdirde zaman ve mekân fark etmeksizin şiddetin her türlüsüyle karşı karşıya olduğunu söyleyebiliriz. Bu şiddetlerin ataerkil toplumlarda caydırıcı cezaları olmadığı için günümüze kadar artarak devam etmiştir. Geçmişte namus adıyla işlenen cinayetler için yasada bulunan cezai indirimler kaldırılmış olsa da iyi hal indirimi ve normal tahrik maddelerinden yararlanılarak indirimler uygulanmaya devam ediyor (Koğacıoğlu, 2007). Dicle Koğacıoğlu yaptığı bir saha çalışmasında şiddet gören kadınların şikâyetlerinin farklı bir şekilde kayda geçirildiğini gözlemlemiştir. Hâkim ve hukukçuların da ‘namus’ kavramını oldukça normal gördüklerini ve velayet, boşanma gibi davalarda da namus üzerine değerlendirme yaptıklarını belirtmişler. Bunun sonucunda da ataerkil toplumlarda yaşayan kadınların, özellikle aile içinde uygulanan şiddet konusunda adalete duyulan güvenlerinin zedelenmesine yol açmıştır (Koğacıoğlu, 2007). Bununla birlikte ataerkil toplum kaynaklı olarak erkeklerin kadınlara yönelik işledikleri suçlar hafifletilerek cezalar uygulanıyor. 2014 Ağustos ayında Ankara’nın Çankaya ilçesinde H.Ç., eski eşi S.S. tarafından pompalı tüfekle öldürülmüştür. S.S.’a ilk ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası istense de mahkeme heyeti tarafından ‘iyi hal indirimi’ uygulanarak ağırlaştırılmış müebbet yerine müebbet hapis cezası verilmiştir. 2010 yılında İstanbul Gümüşsuyu’nda bir apartman boşluğunda cansız bedeni bulunan N.S.E. davasında ise, N.S.E.’nu öldürmekle suçlanan C.P. ve E.P., müebbet hapis cezasıyla yargılanmışlardır. Fakat mahkeme tarafından “Daha önceden sadece selamlaştığı bir erkekle alkol alıp, evine giden, cinsellik yaşayan, mağdurenin ne yaptığını tespit etmek mümkün değildir” şeklinde yapılan açıklamayla C.P. ve E.P’un beraatına karar verilmiştir. R.E’in davasında ise müebbet hapis cezasıyla yargılanan sanık C.E., ‘Taksirle ölüme ve yaralanmaya neden olma’ suçundan 4 yıl hapis cezasının verilmesi ardından C.E.’nin “Ben eşimi seviyordum. Çok üzgünüm” sözleri üzerine ‘iyi hal indirimi’ uygulanarak cezası 3 yıl 4 aya indirilmiş, daha sonra da C.E.’in tahliyesine karar verilmiştir. Yukarıda sayılan örnekler ve daha niceleriyle şu anda karşılaşmaktayız. Fakat kan davalarında erkekler öldürüldüğünde yargı sürecinde verilen cezalarda herhangi indirim ya da hafifletici bir unsur kullanılmamıştır. Çünkü kan davalarında bir erkeği öldüren kişi, namus cinayetlerinde ise bir kadını öldüren yargılanır. Bu nedenle bir erkeği öldüren kişiye herhangi bir iyi hal indirimi uygulanmazken namus cinsiyetlerinde kadını öldüren kişilere hafifletici unsurlar ve iyi hal indirimi kullanılmaktadır (Koğacıoğlu, 2007).
Yararlanılan Kaynaklar:
Bayrak, E. (2010). ATAERKİ-HUKUK İLİŞKİSİ ÇERÇEVESİNDE TÜRKİYE’DE. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı.
Evrensel net. (2019, Kasım 29). Yaptığı 23 suç duyurusuna takipsizlik verilen kadın eski eşi tarafından öldürüldü. Haziran 15, 2021 tarihinde Evrensel net: https://www.evrensel.net/haber/391951/yaptigi-23-suc-duyurusuna-takipsizlik-verilen-kadin-eski-esi-tarafindan-olduruldu adresinden alındı
Evrensel net. (2020, Temmuz 22). 60 kez şikayette bulundu, polisler kadın öldürülürken savcıdan izin bekledi. Haziran 15, 2021 tarihinde Evrensel net: https://www.evrensel.net/haber/409978/60-kez-sikayette-bulundu-polisler-kadin-oldurulurken-savcidan-izin-bekledi adresinden alındı
Evrensel net. (2021, Mart 23). İstanbul Sözleşmesi nedir, kadına yönelik şiddetle mücadelede neden önemlidir? Haziran 15, 2021 tarihinde Evrensel net: https://www.evrensel.net/haber/428747/istanbul-sozlesmesi-nedir-kadina-yonelik-siddetle-mucadelede-neden-onemlidir adresinden alındı
İstanbul/DİHA. (2015, Haziran 29). 26 kadın cinayeti davasının 13'ünde indirim uygulandı. Haziran 12, 2021 tarihinde Evrensel net: https://www.evrensel.net/haber/254776/26-kadin-cinayeti-davasinin-13unde-indirim-uygulandi adresinden alındı
Koğacıoğlu, D. (2007, Haziran). Gelenek Söylemleri ve İktidarın Doğallaşması: Namus Cinayetleri Örneği'. Kültür ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar 3: http://www.feministyaklasimlar.org/sayi-03-haziran-2007/gelenek-soylemleri-ve-iktidarin-dogallasmasi/ adresinden alındı
Yayak, A. (2020, Ocak 27). Kadına Yönelik Şiddetin Türkiye'deki Yüzü: Son 10 Yılda Basına Yansıyan 10 Şiddet Olayı. Article in Turkish Studies - Social Sciences, 2740-2755.
Comments